Εισαγωγή Συμπληρωμάτων στη Διατροφή Απογαλακτισμού – Μετάβαση σε στερεά τροφή

Κατά τον φυσικό απογαλακτισμό, το γάλα πρέπει να παραμένει η κύρια πηγή θρεπτικών συστατικών για το βρέφος!

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, το μητρικό γάλα ή το ειδικό γάλα βρεφικής ηλικίας (φόρμουλα) αποτελεί τη μοναδική τροφή για τα βρέφη ως περίπου τους 6 μήνες και καλύπτει το 100% των ενεργειακών τους αναγκών.

Μεταξύ 6-8 μηνών, τα στερεά τρόφιμα καλύπτουν περίπου το ένα πέμπτο (20%) των αναγκών του βρέφους, ενώ μεταξύ 9-12 μηνών τα στερεά τρόφιμα καλύπτουν λίγο λιγότερο από το μισό των ενεργειακών του αναγκών.

Η χρονική στιγμή εισαγωγής είναι πολύ σημαντική. Δε θέλετε να ξεκινήσετε πολύ γρήγορα αλλά ούτε και πολύ αργά. Μέχρι τους 6 μήνες ζωής, το μητρικό γάλα ή το γάλα φόρμουλας παρέχει το 100% των αναγκών του μωρού, οπότε γύρω στους 6 μήνες φαίνεται να είναι η καλύτερη στιγμή να ξεκινήσετε τα στερεά.

Πως γίνεται η αρχή εισαγωγής τροφών; 

Το σημείο που είναι το πιο κατάλληλο για να ξεκινήσετε την εισαγωγή, είναι πολύ σημαντικό.

Το σημείο αυτό για κάθε βρέφος είναι πολύ διαφορετικό, για αυτό και οι συστάσεις έχουν ένα μικρό εύρος (στον 4ο-6ο μήνα). 

Το παιδί, μπορεί να φαίνεται πεινασμένο μετά από ένα γεύμα γάλακτος ή να αρχίσει να απαιτεί συχνότερα γεύματα. 

Το παιδί μπορεί να έχει περισσότερα σάλια. 

Επιπλέον στοιχεία όπου πρέπει να δώσετε προσοχή:

–Μπορεί να κρατήσει το κεφάλι του επάνω μόνο του: Το μωρό σας θα πρέπει να μπορεί να κάθεται σε μια ψηλή καρέκλα -  θέση σίτισης ή σε ένα βρεφικό κάθισμα έχοντας καλό έλεγχο στο κεφάλι και να μπορεί να το κρατήσει πάνω μόνο του.

–Ανοίγει το στόμα του, όταν το φαγητό έρχεται προς το μέρος του                                 Παρακολουθεί την οικογένεια όταν τρώει, φτάνει το φαγητό σας και εκδηλώνει προθυμία να δοκιμάσει.

–Μπορεί να μετακινήσει το φαγητό από το κουτάλι στο πίσω μέρος του λαιμού του: Εάν του δίνετε ένα κουτάλι και το σπρώχνει έξω από το στόμα του και στάζει στο σαγόνι του, ίσως δεν είναι έτοιμο ακόμα. Μπορείτε να δοκιμάσετε να αραιώσετε την τροφή αυτή, τις πρώτες φορές και έπειτα σταδιακά να κάνετε πιο πυκνή την υφή ή μπορεί να θέλετε να περιμένετε 1-2 εβδομάδες και να προσπαθήσετε ξανά.

–Είναι αρκετά μεγάλο: Εάν το μωρό σας έχει τουλάχιστον διπλασιάσει το βάρος γέννησης ή ζυγίζει τουλάχιστον 6 κιλά, ίσως είναι έτοιμο να ξεκινήσει τις στερεές τροφές.

Δεν πρέπει να ξεκινήσετε πολύ νωρίς ή πολύ αργά  

                

Η ικανότητα ενός μωρού να καταφέρει να καταπιεί στερεά τροφή με ασφάλεια δεν αναπτύσσεται πριν τους 6 μήνες (κάποια μωρά μπορεί να είναι έτοιμα τον 4ο ή 5ο μήνα). Αυτό οφείλεται εν μέρει, στο γεγονός ότι τα αντανακλαστικά του δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως και έτσι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πνιγμού. Το πεπτικό σύστημα επίσης δεν είναι πλήρως ανεπτυγμένο ώστε να πέψει τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στο στερεό φαγητό. Όμως, η έναρξη των στερεών μετά το πέρας των 6 μηνών (εκτός και αν υπάρχει η σύσταση του παιδιάτρου γι’ αυτό), ίσως κάνει τη μετάβαση στο πραγματικό φαγητό πιο δύσκολη και το παιδί πιο επιλεκτικό. Ακόμη, ένα βρέφος που σιτίζεται αποκλειστικά με μητρικό γάλα βρίσκεται σε κίνδυνο σιδηροπενικής αναιμίας.

Με τι τρόφιμα πρέπει να ξεκινήσω;

Οι τροφές απογαλακτισμού δεν πρέπει να εισάγονται νωρίτερα από τους 4 μήνες αλλά ούτε αργότερα από τους 6 μήνες.

Στην ηλικία των 6 μηνών όμως οι τροφές απογαλακτισμού δεν πρέπει να αντιπροσωπεύουν πάνω από το 50% της ημερήσιας πρόσληψης θερμίδων. Η μετακίνηση εισαγωγής γλουτένης στους 8 μήνες φαίνεται να είναι η ιδανικότερη πρόταση.

Αποφύγετε τροφές που μπορεί να περιέχουν μεγάλες ποσότητες νιτρικών όπως το σπανάκι ή το παντζάρι τους πρώτους μήνες.

Όλες οι νέες τροφές πρέπει να εισάγονται μία- μία ξεχωριστά και σταδιακά για να αναγνωρίζονται τα συμπτώματα τροφικής αλλεργίας ή δυσανεξίας. 

Σε αυτό πολύτιμο εργαλείο είναι ένα ημερολόγιο καταγραφής τροφών που εισάγονται.

Όταν εισάγονται νέες  τροφές πρέπει να μεσολαβεί διάστημα 5-7 ημερών ώστε να μπορεί το βρέφος να προσαρμοστεί στις νέες γεύσεις και υφές. Συγχρόνως, έτσι παρατηρούνται εύκολα τυχόν τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξίες και ο μηχανισμός αντίδρασης. Έτσι το «ένοχο» συστατικό μπορεί να αφαιρεθεί στην τρέχουσα φάση, να καταγραφεί και να επανεισαχθεί σε μεγαλύτερη ηλικία. Για τους ίδιους λόγους οι τροφές πρέπει να δίνονται πάντα σε μικρές ποσότητες.

Αρχικά, μπορεί να δοθεί μία μικρή κουταλιά και αυτή η ποσότητα να αυξηθεί σταδιακά για 3 με 5 μέρες ώστε να εκτιμηθεί η ανοχή της. Η διαδικασία αυτή πρέπει να ακολουθείται με κάθε νέα τροφή.

Ξεκινήστε με πολτοποιημένα φαγητά ενός μόνο περιεχομένου, όπως είναι μια πολτοποιημένη μπανάνα, γλυκοπατάτα, κολοκύθα, φακές κλπ.

Μιλήστε με το γιατρό σας προτού εισάγετε οποιοδήποτε αλλεργιογόνο τρόφιμο, όπως είναι το φιστίκι.

Τα τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο πρέπει να εισάγονται από την αρχή, καθώς οι ανάγκες του μωρού σε σίδηρο αυξάνονται.
Στα μωρά 6-12 μηνών, θα πρέπει να προσφέρονται τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο, τουλάχιστον 2 φορές την ημέρα. Μαλακά και τρυφερά κομμάτια κρέατος ή λεπτοκομμένο, πολτοποιημένο ή σε μορφή κιμά κρέας, ψάρια χωρίς κόκαλα, πουλερικά, καλά μαγειρεμένα αυγά, φασόλια και φακές είναι καλά πρώτα τρόφιμα. Παραδοσιακά, τα εμπλουτισμένα σε σίδηρο δημητριακά αραιωμένα με μητρικό γάλα ή φόρμουλα ήταν κανόνας για τα πρώτα τρόφιμα ενός μωρού. Αν και ακόμα είναι μια καλή επιλογή, δεν είναι η μόνη επιλογή, ενώ συχνά τα εμπλουτισμένα δημητριακά περιέχουν επίσης ζάχαρη.

Τα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να ακολουθήσουν, χωρίς κάποια συγκεκριμένη σειρά, όπως επίσης και τα τρόφιμα ολικής άλεσης, βούτυρο από ξηρούς καρπούς και παστεριωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα (με εξαίρεση το αγελαδινό γάλα). Το ομογενοποιημένο αγελαδινό γάλα είναι ασφαλές να εισαχθεί μεταξύ 9 και 12 μηνών (3 ποτήρια την ημέρα το μέγιστο).

4-6 Μήνες                                                                                                           Αρχίστε τις στέρεες τροφές όταν το μωρό μπορεί να καθίσει χωρίς υποστήριξη και έχει ξεκινήσει να δείχνει ενδιαφέρον για το φαγητό που τρώτε εσείς.

Ξεκινήστε με πολτοποιημένα φαγητά ενός μόνο περιεχομένου, όπως είναι μια πολτοποιημένη μπανάνα, γλυκοπατάτα, κολοκύθα, φακές κτλ.

Μιλήστε με τον παιδίατρο, πριν εισάγετε οποιοδήποτε αλλεργιογόνο τρόφιμο, όπως είναι το φιστίκι.

6-8 μήνες

Μόλις το μωρό συνηθίσει σε φαγητά ενός μόνο περιεχομένου μπορείτε να του πολτοποιείτε ολόκληρα γεύματα, όπως σολομό και πατάτα, μοσχαράκι με μπρόκολο κτλ.

Αφήστε το μωρό κάτω από την επίβλεψή σας, να εξερευνήσει μαλακές μπουκίτσες φαγητού, όπως ψημένα καρότα, βραστά αυγά ή μακαρόνια.

Αποφύγετε να προσθέτετε ζάχαρη και αλάτι στο φαγητό του.

8-10 μήνες

Μπορείτε να ξεκινήσετε να προσθέτετε γεύση στα φαγητά του με διάφορα μπαχαρικά, λεμόνι και lime.

Αν το μωρό έχει μάθει να καταπίνει εύκολα, μπορείτε να ξεκινήσετε να πολτοποιείτε τα φαγητά μόνο με το πιρούνι. Προσφέρετε όσο το δυνατόν περισσότερες γεύσεις γίνεται.

10-12 μήνες

Προσθέστε διάφορα Superfoods, όπως κινόα, τοφού και λιναρόσπορο

Αργότερα, προσφέρετε το φαγητό σε μικρά κομμάτια ώστε να ξεκινήσει να τρώει μόνο του.                                                                                                                   Ο συνδυασμός τροφών απογαλακτισμού είναι απαραίτητος ώστε το παιδί να λαμβάνει μία ισορροπημένη διατροφή.                                                                                  

Θέματα ασφαλείας

Λήψη βιταμίνης D συνιστάται να λαμβάνεται συμπληρωματικά για τα βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά.

·        Οι τροφές που παρέχονται στα παιδιά, να είναι ελεύθερες παθογόνων, να δίνονται ανάλογα με την ηλικία και τις δεξιότητες και να έχουν το κατάλληλο μέγεθος και υφή.

·        Απαγορεύεται η κατανάλωση μελιού λόγω κινδύνου αλλαντίασης, για βρέφη ηλικίας μικρότερα του 1 έτους. Συνιστάται η αποφυγή προϊόντων που παρασκευάζονται από ωμό αυγό για τον κίνδυνο σαλμονέλλωσης.

·        Αποφεύγονται τα μικρά, σφαιρικά, λεία τρόφιμα για τον κίνδυνο εισρόφησης.

·        Αποφεύγεται η κατανάλωση υγρών με προσθήκη ζάχαρης ή μελιού για τα βρέφη, για να μην εξοικειώνονται και μαθαίνουν να προτιμούν τη γλυκιά γεύση.

 

Τρόπος Εισαγωγής Συμπληρωματικών Τροφών στη Διατροφή

·        Στόχος είναι η αντικατάσταση των γευμάτων γάλακτος (εκτός από πρωινό και βραδινό γεύμα) με γεύματα στερεών τροφών (φρουτόκρεμα, κρεατο-χορτόσουπα).

·        Η εισαγωγή τροφών ξεκινά σταδιακά σε μικρές ποσότητες αρχικά και γίνεται διαδοχικά. Κάθε νέα τροφή εισάγεται με χρονική απόσταση (περίπου μιας εβδομάδας), από την προηγούμενη.

·        Ξεκινήστε κάθε νέα τροφή ξεχωριστά και σε μικρή ποσότητα. Επιλέξτε το γεύμα του γάλακτος που θέλετε να αντικαταστήσετε και δώστε στο βρέφος τις πρώτες μέρες 2-3 κουταλάκια του γλυκού από την νέα τροφή, συμπληρώνοντας το γεύμα του με γάλα (δικό σας ή ξένο). Σταδιακά, βάσει της όρεξης του βρέφους, αυξήστε την ποσότητα που δίνετε, ώστε να χορτάσει και να μη χρειάζεται να θηλάσετε ή να δώσετε επιπλέον ξένο γάλα.

Στις περιόδους εισαγωγής τροφής, παρατηρήστε το βρέφος προσεχτικά για τυχόν αντιδράσεις όπως οι εξής:

Διάρροια, έμετο, εξανθήματα, ερεθισμό δέρματος, αναπνευστικά προβλήματα, ανησυχία και έντονο κλάμα. Σε αυτές τις  περιπτώσεις, σταματήστε να δίνετε τη συγκεκριμένη τροφή στο παιδί και επικοινωνήστε με τον παιδίατρο.

Τα βρέφη εκλαμβάνουν κάθε τροφή ως κάτι ξένο και χρειάζεται νέα προσπάθεια και υπομονή ως την αποδοχή του.

Χρειάζεται παρατήρηση, ώστε να σημειώνεται κάθε πότε το μωρό είναι ευχαριστημένο ή δυσφορεί, πότε δεν θέλει να φάει μία τροφή καθόλου, πότε απλώνει τα χέρια του και τις εκφράσεις που κάνει σε κάθε περίπτωση.

Σεβαστείτε τις προτιμήσεις του παιδιού και μη το συγκρίνετε με άλλα παιδιά. Τα μωρά είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Κάποια, είναι πιο εύκολο να δεχτούν νέα τρόφιμα, ενώ άλλα χρειάζονται περισσότερη εξοικείωση έως την πλήρη αποδοχή.

Αν αρνηθεί να δοκιμάσει μία νέα τροφή:

Μην το πιέζετε, ώστε να αποφευχθεί η σύνδεση κατανάλωσης του με ένα αρνητικό συναίσθημα.

Δοκιμάστε να τη δώσετε με άλλους συνδυασμούς τροφών και αλλάξτε τη γεύση του(με λεμόνι ή μυρωδικά, όπου επιτρέπεται).

Προσπαθήστε να ξαναδώσετε την ίδια τροφή μετά από μέρες. Παρατηρήστε ξανά.

Χρειάζονται περίπου 8-10 προσπάθειες ώστε να δεχτεί ένα βρέφος να καταναλώσει μία νέα τροφή, ενώ η πραγματική αποδοχή της νέας τροφής γίνεται μετά τις 12-15 φορές έκθεσης σε αυτή.

Σειρά Εισαγωγής Συμπληρωματικών Τροφών

1) Η σειρά εισαγωγής τροφών στη διατροφή του βρέφους δεν είναι αυστηρά καθορισμένη. Ιδανική επιλογή πρώτων στερεών τροφών, είναι τα δημητριακά, τα φρούτα και τα λαχανικά.

2) Στη συνέχεια, μπορούν να προστεθούν τροφές που περιέχουν ζωικές πρωτεΐνες και σίδηρο, όπως κόκκινο και λευκό  κρέας.

3) Μόλις αυτά γίνουν ανεκτά, τότε μπορείτε να εισάγετε το αυγό και το ψάρι.

*Βάσει παλαιότερων ερευνών:  Η εισαγωγή πιθανώς αλλεργιογόνων τροφών όπως τα αυγά και τα ψάρια πρέπει να καθυστερεί. Σε βρέφη με οικογενειακό ιστορικό ατοπίας, τροφές με υψηλό αντιγονικό φορτίο πρέπει να αποφεύγονται αυστηρά τον 1^ο  χρόνο.

Η εισαγωγή του αυγού και του ψαριού δεν σχετίζεται με πρόληψη αλλεργιών, βάσει τελευταίων δεδομένων. Αυτό ισχύει και για τα βρέφη με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αλλεργίας (δηλαδή βρέφη με τουλάχιστον 1 συγγενή με 1ου βαθμού συγγένεια, που έχει ιστορικό διαγνωσμένης αλλεργίας). Άρα, η εισαγωγή αυγού και ψαριού συνιστάται να γίνεται πριν το τέλος του 1ου  χρόνου ζωής.

4) Μέχρι το τέλος του 1^ου χρόνου ζωής συνιστάται να γίνεται εισαγωγή όλων των τροφών από όλες τις ομάδες τροφίμων.

5) Ιδανικά, η εισαγωγή όλων των τροφών πρέπει να έχει γίνει ενώ ακόμη το μωρό θηλάζει.