Έλλειψη σιδήρου (Fe) είναι η κατάσταση όπου δεν υπάρχουν αποθέματα σιδήρου και υφίστανται συμπτώματα έλλειψης σιδήρου των ιστών. Το πιο σοβαρό στάδιο της σιδηροπενίας είναι η σιδηροπενική αναιμία.
Η σιδηροπενική αναιμία είναι η αναιμία που οφείλεται σε μειωμένη σύνθεση αιμοσφαιρίνης (Hb) λόγω έλλειψης σιδήρου.
Βάσει Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σιδηροπενία και σιδηροπενική αναιμία υπάρχει σε περίπτωση που η αιμοσφαιρίνη (Hb) < 11gr/dl και η φερριτίνη < 12 μg/l για όλες τις ηλικίες.
Ο ορισμός για παιδιά 6 μηνών ως 5 ετών είναι όταν Hb < 11gr/dl, αιματοκρίτης (Hct) < 33%, φερριτίνη ορού <10-12 μg/l, μέσος όγκος ερυθροκυττάρων (MCV) < 70fl, κορεσμός τρανσφερρίνης < 9% και ελεύθερες πρωτοπορφυρίνες (FEP) > 100μg/dl.
Η σιδηροπενική αναιμία είναι σπάνια πριν τον 4ο – 6ο μήνα, γιατί το συνολικό φορτίο σιδήρου κατά την γέννηση καλύπτει τις ανάγκες του μωρού μέχρι τον 4ο μήνα. Η σιδηροπενία γίνεται πιο συχνή στον 9ο-24ο μήνα γιατί αυξάνουν οι ανάγκες σε σίδηρο λόγω του αυξημένου ρυθμού ανάπτυξης του παιδιού.
Στα χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά, πρόωρα και σε εκείνα με περιγεννητική αιμορραγία τα αποθέματα σιδήρου μπορεί να εξαντληθούν νωρίτερα και η παροχή σιδήρου είναι υποχρεωτική.
Παράγοντες που επηρεάζουν την κατάσταση του σιδήρου :
- Κακή διατροφή (κατανάλωση τροφών φτωχές σε σίδηρο).
- Αυξημένες ανάγκες σιδήρου (ανάπτυξη βρέφους, νοσηρότητα, αυξημένες ανάγκες σιδήρου σε πρόωρα βρέφη).
- Σε μικροσκοπική απώλεια αίματος από το πεπτικό (πχ σε βρέφη με αλλεργία στο αγελαδινό γάλα, σε κοιλιοκάκη, σε Φλεγμονώδη Νόσο Εντέρου κ. λ. π)
- Χρόνια νοσήματα, φλεγμονές και σύνδρομα δυσαπορρόφησης
- Σε εθνικές φυλετικές ιδιαιτερότητες
Η πιο συχνή αιτία σιδηροπενίας στη βρεφική ηλικία είναι η κατανάλωση αγελαδινού γάλακτος πριν την ηλικία του 1 έτους.
Το αγελαδινό γάλα είναι μια φτωχή πηγή σιδήρου λόγω χαμηλής περιεκτικότητας σε σίδηρο και μειώνει την βιοδιαθεσιμότητα (απορρόφηση) του σιδήρου που δίνεται από τις άλλες τροφές λόγω της υψηλής περιεκτικότητας του σε ασβέστιο και καζεΐνη. Τέλος, προδιαθέτει σε αλλεργική αντίδραση με μικροσκοπική απώλεια αίματος.
Η σιδηροπενική αναιμία προκαλεί βλάβες στο δέρμα, στους βλεννογόνους, στο γαστρεντερικό σύστημα, καθυστέρηση σωματικής ανάπτυξης, ελαττωμένη πρόσληψη βάρους, αδυναμία, αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Επηρεάζει ακόμη και την ψυχοκινητική εξέλιξη σε βρέφη και παιδιά ως 5 ετών. Η χρόνια σιδηροπενία μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στη μνήμη, στη κινητική εξέλιξη, στη μάθηση ή/και διανοητική καθυστέρηση.
Συμπτώματα Σιδηροπενικής Αναιμίας
Σωματική και πνευματική κόπωση, ωχρότητα δέρματος, ταχυκαρδία και καρδιακό συστολικό φύσημα, ταχύπνοια, ευερεθιστότητα, η γλώσσα γίνεται ξηρή και ατροφική, ο οισοφάγος δυσλειτουργεί με συνέπεια τη δυσφαγία, τα νύχια γίνονται κυρτά, λεπτά και εύθρυπτα (κοιλωνυχία), τα χείλη εμφανίζουν γωνιακή χειλίτιδα. Σε περίπτωση που η δυσφαγία συνδυάζεται με προσβολή της γλώσσας και γωνιακή χειλίτιδα η κατάσταση λέγεται σύνδρομο Plummer-Vinson. Πολλά παιδιά με σιδηροπενική αναιμία αναπτύσσουν την ιδιαίτερη επιθυμία να τρώνε υλικά όπως χώμα, ασβέστη κ.α (αλλοτριοφαγία).
Σε ποιες ηλικίες πρέπει να γίνεται έλεγχος σιδηροπενίας
Τα παιδιά ηλικίας από 6 μηνών ως 24 μηνών είναι πιο επιρρεπή για ανάπτυξη σιδηροπενικής αναιμίας.
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά έλεγχο για αναιμία σε ηλικία 9-12 μηνών, σε πληθυσμούς υψηλού κινδύνου. Συνιστά να συνεχίζεται ο έλεγχος μετά το 2ο χρόνο ετησίως ως την ηλικία 5 ετών.
Έλεγχος για αναιμία πρέπει να γίνεται τον 6ο-9ο μήνα ζωής, σε πρόωρα και χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά, σε βρέφη με ιστορικό μακροχρόνιας νοσηλείας σε MEN, βρέφη που σιτίστηκαν με γάλα αγελάδας τους πρώτους μήνες ζωής και βρέφη με χρόνιες λοιμώξεις.
Εργαστηριακός Έλεγχος για Διερεύνηση Αναιμίας
1 Γενική αίματος (Hb, Hct, MCV, MCH, MCHC, RDW, ΔΕΚ, FEP)
2 Σίδηρος ορού (δε θεωρείται αξιόπιστος δείκτης γιατί επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες)
3 Η συγκέντρωση των διαλυτών υποδοχέων της τρανσφερίνης ορού (STFR)
4 Φερριτίνη ορού (η πρωτεΐνη που αποθηκεύει το σίδηρο)
5 Δείκτης ωριμότητας των δικτυοερυθροκυττάρων (IRF)
6 Ολική δεσμευτική ικανότητα σιδήρου (TIBC)
7 Ο κορεσμός τρανσφερίνης
Θεραπεία Σιδηροπενικής Αναιμίας
Χορήγηση από το στόμα σκευασμάτων σιδήρου σε μορφή δισθενών αλάτων σιδήρου όπως ο θειικός σίδηρος.
Η δοσολογία εξαρτάται από το βαθμό της σιδηροπενίας. Η διάρκεια της θεραπείας είναι 2-3 μήνες για να πληρωθούν οι αποθήκες σιδήρου.
Η κλινική εικόνα του παιδιού βελτιώνεται από τις πρώτες μέρες θεραπείας, ενώ η αύξηση αιμοσφαιρίνης, μετά από 1 μήνα θεραπεία.
Πρόληψη Έλλειψης Σιδήρου στη Βρεφική Ηλικία
Πρωτογενής πρόληψη είναι η εξασφάλιση επαρκούς πρόσληψης σιδήρου η οποία είναι σημαντική για παιδιά κάτω των 2 ετών. Μπορεί να επιτευχθεί με
1 Αποκλειστική χορήγηση μητρικού γάλακτος ως τον 6ο μήνα τουλάχιστον (το μητρικό γάλα καλύπτει όλες τις διατροφικές ανάγκες του βρέφους και την ανάγκη για σίδηρο (εκτός τις ανάγκες σε βιτ D).
Ο σίδηρος του μητρικού γάλακτος έχει μεγάλη βιοδιαθεσιμότητα και απορροφάται 50% χάρη στην ειδική πρωτεΐνη του (λακτοφερρίνη). Τα βρέφη που θηλάζουν έχουν καλά επίπεδα σιδήρου ως τον 6ο μήνα, ενώ μετά τα αποθέματα μειώνονται και χρειάζεται συμπλήρωση άλλων τροφών – πηγές σιδήρου.
2 Αν το βρέφος δεν θηλάζει να δίνεται τροποποιημένο γάλα εμπλουτισμένο με σίδηρο τους 12 πρώτους μήνες ζωής.
3 Διατροφή που περιέχει τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως κρέας και τροφές πλούσιες σε βιτ C (φρούτα-λαχανικά) που βοηθάει στην απορρόφηση του σιδήρου είναι απαραίτητη.
4 Να μην δίνεται φρέσκο γάλα αγελάδας πριν τον 1ο χρόνο.
Τα παιδιά από 1-5 ετών να μην καταναλώνουν πάνω από 750ml γάλακτος αγελάδας την ημέρα.
Δευτερογενής πρόληψη είναι η διάγνωση με προληπτικές εξετάσεις της σιδηροπενίας και η θεραπεία σε περίπτωση έλλειψης σιδήρου.
Τροφές πλούσιες σε αιμικό σίδηρο είναι το κρέας (κόκκινο και σκούρο), το χοιρινό, το κοτόπουλο, το βοδινό, η γαλοπούλα, το αρνί, τα συκωτάκια, οι γαρίδες, τα μύδια, τα στρείδια, οι σαρδέλες.
Τροφές πλούσιες σε μη αιμικό σίδηρο είναι τα αυγά, τα αποξηραμένα φρούτα, τα σπαράγγια, τα φασόλια, οι φακές, το μάνγκο, το μπρόκολο και ειδικά αν συνδυαστούν με βιταμίνη C κλπ
Μάλιστα, αν συνδυάσετε μία μη αιμική πηγή με κόκκινο κρέας, τότε η συνολική διαθεσιμότητα του σιδήρου στο σώμα βελτιώνεται σημαντικά.
Σε περίπτωση που υπάρχει έλλειψη σιδήρου τα λαχανικά και τα όσπρια δεν αποτελούν 1η επιλογή για την κάλυψη των επιπέδων του.
Προσοχή δίνεται στον τρόπο κατανάλωσης και στον συνδυασμό αυτών των τροφών ώστε να μην συνδυάζονται με τροφές που εμποδίζουν τελικά την απορρόφηση του σιδήρου.
Το ασβέστιο στα γαλακτοκομικά και οι φυτικές ίνες των προϊόντων ολικής άλεσης παρεμποδίζει την απορρόφησή του, οπότε πρέπει να αποφεύγεται ο συνδυασμός τους.
Για παράδειγμα το γάλα να μην καταναλώνεται μαζί με τα αποξηραμένα φρούτα και το ψωμί ολικής ή τα ζυμαρικά να μην είναι ολικής άλεσης ή να μην καταναλώνονται με το κρέας.
Καταναλώστε τρόφιμα που είναι πλούσια σε σίδηρο σε απόσταση 1-2 ώρες μακριά από τα γαλακτοκομικά.
ΠΗΓΗ:Nelson pediatrics
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου